'We leven van dag tot dag'
Gepubliceerd 17-10-2023 11:42 uur. Tekst en foto's: Piet Bergstra
KAMPEN – Het melkveebedrijf van boer Jaap Bos uit Oldebroek heeft te kampen met een onverklaarbare hoge koeiensterfte. Van de zestig koeien zijn er nog 26 ‘over’. Vijf koeien zijn inmiddels ziek. Zijn bedrijf ligt tegen de Reevedijk. Het vermoeden bestaat dat er verontreiniging van grond de oorzaak van de koeiensterfte is. Hart voor Kampen heeft regelmatig contact met boer Jaap. Hoe gaat het nu met hem en zijn vrouw?
Er zijn inmiddels grondmonsters genomen bij het melkveebedrijf van boer Jaap. Niet alleen in opdracht van Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDOD) die eigenaar van de dijk is. Ook het Openbaar Ministerie is zich met de zaak gaan bemoeien. Het NFI heeft grondmonsters genomen.
Aanleg dijk
Boer Jaap en zijn vrouw Erna wonen aan de Buitendijks in Noordeinde. Hun melkveebedrijf en grasland liggen ook in de gemeente Oldebroek en grenst aan de Reevedijk. Sinds het begin van de aanleg van de Reevedijk, zo’n vijf jaar geleden, kregen de koeien plotseling te maken met gezondheidsproblemen. Ze gingen dood of moesten worden geëuthanaseerd. Maar liefst 23 koeien binnen een jaar.
Misvormd
De koeien kregen te maken met uierontsteking of een abces in de huid. Veel kalveren kwamen niet gezond ter wereld: ze waren misvormd of doodgeboren. Ingeschakelde dierenartsen konden geen doodsoorzaak vaststellen. De koeiensterfte gaat ondertussen gewoon door. Het melkveebedrijf van Bos ligt aan de Reevedijk. Jaap vermoedt dat de sterfte te maken heeft met vervuilde grond van de aangelegde dijk.
Aangifte
Jaap Bos en zijn vrouw deden daarom begin juli aangifte bij de politie van het storten van afvalstoffen op of in de grond. Het Openbaar Ministerie besloot daarop om een onderzoek te starten. Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft inmiddels grondmonsters genomen in en rondom de dijken. Afgelopen vrijdag was het NFI weer ter plaatse: er werden meer grondmonsters genomen, deze keer ook van de noordzijde van de dijk.
Onderzoek
De dijk ligt in de gemeente Kampen. De gemeente Kampen is verantwoordelijk voor het verlenen van vergunningen. In mei 2023 stelde Hart voor Kampen schriftelijke vragen aan het college van B&W. De partij wilde weten wat dit betekent voor de volksgezondheid. Hart voor Kampen drong erop aan dat er zo snel mogelijk een onderzoek zou worden gestart.
Het college van B&W antwoordde dat zij er veel waarde aan hechten dat er snel duidelijkheid komt over de oorzaak van de problematiek bij de boer Jaap Bos. “We hebben dan ook aangegeven spoedig een onderzoek te starten”, aldus het college.
Verontrustend
Raadslid Piet Bergstra van Hart voor Kampen: “De meest verontrustende opmerking uit een rapport van de Gezondheidsdienst voor Dieren was dat zij een ernstige verdenking had geuit over heel zware toxische stoffen in de nieuw aangelegde dijk met ook mogelijk gevolgen voor de volksgezondheid. Dan is het echt tijd om actie te ondernemen.”
Daarom stelde Hart voor Kampen opnieuw vragen in de raadsvergadering van 13 juli 2023. Wethouder Faber beloofde de raad actief op de hoogte te houden: “Zodra er nieuwe informatie is, zodra het onderzoek wordt uitgevoerd en zodra de resultaten van het onderzoek bekend zijn”, aldus de wethouder.
Bodemonderzoek
Provincie Gelderland heeft inmiddels een uitgebreid onderzoek gestart naar de mysterieuze koeiensterfte. Er is een bodemonderzoek, onderzoek naar het water in de sloten en naar grondwater ingesteld. Een onafhankelijk extern bureau voert het onderzoek uit. Er zijn monsters genomen. Bergstra: “Dat lijkt mij nieuwe informatie. Je zou verwachten dat de raad daarover dan geïnformeerd wordt, zoals beloofd werd. Die informatie kwam pas nadat de monsters waren genomen”.
“Op basis van de Wet Open Overheid (WOO) zijn alle communicatie, documenten, e-mail- en WhatsAppverkeer, foto’s en verslagen opgevraagd tussen alle verantwoordelijke overheidsorganisaties. Uit de inmiddels ontvangen informatie blijkt dat er jaargangen ontbreken. Van de toegestuurde jaargangen (2014-2023) blijkt het email verkeer van 2020, 2021 en 2022 te ontbreken. Waarom? We hebben die nogmaals opgevraagd”, stelt boer Jaap.
Geen reden tot twijfel?
Het waterschap heeft ‘geen reden tot twijfel aan de kwaliteit van de gebruikte grond’. Maar in een e-mail uit 2019 merkt WDOD op dat er partijkeuringen ontbreken. Ze schrijft aan Isala-Delta: “Over het vervuilde materiaal in de dijken: hierbij een bevestiging dat we de partijkeuringen nodig hebben. We weten al welke partij waar is aangebracht, maar nog niet welk vervuild materiaal in welke partij zat”.
Uit documenten die Hart voor Kampen in bezit heeft blijkt, dat er geen sprake is van een ‘gesloten grondbalans’ zoals gemeente Kampen eerder aangaf. Daarmee wordt bedoeld dat er alleen grond gebruikt wordt die vrijkwam bij de aanleg van het Reevediep. Er werd bij de aanleg van de dijken ook industriegrond gebruikt afkomstig van verschillende andere locaties. Of er PFAS gerelateerde stoffen in deze grond zitten is (nog) niet onderzocht.
Niet ‘onder certificaat’
Uit de document blijkt ook dat tijdens een eerste onderzoek er partijkeuringen niet ‘onder certificaat’ werden verricht omdat “ de inmetingen vanwege de grilligheid van de depots niet goed verricht kon worden.” Daarbij wordt wel opgemerkt dat bepaalde volumes ‘grotendeels’ overeenkomen met wat werkelijk is ontgraven. Bergstra meent dat de gemeente Kampen, die de vergunningen verleent, dit had moeten controleren.
Wachten
Het wachten is nu op de onderzoeksuitslagen. Die worden binnenkort verwacht. Een spannende tijd voor de familie Bos, die nu zelf ook te kampen met gezondheidsproblemen. “We leven van dag tot dag en denken niet aan morgen. Mijn vrouw maakt zich ook grote zorgen“, besluit Jaap Bos.
